Preparaty do pielęgnacji włosów przechodzą teraz swój rozkwit. To już nie tylko szampony i odżywki do włosów. To także olejki, serum, pianki, lotiony, ampułki, peelingi, musy, spraye, mgiełki, mleczka, maski, kremy, produkty typu 2w1. Coraz większą uwagę skupia się na pielęgnacji skóry głowy, a nie tylko samej łodygi włosa. Klient od kosmetyku przeznaczonego do pielęgnacji włosów oczekuje przede wszystkim natychmiastowego działania. Chce, by jego włosy zawsze wyglądały tak, jakby dopiero co wyszedł od fryzjera. Marzy o bujnej czuprynie, która jest jednym z atrybutów piękna, przyciągającym uwagę, świadczącym o statusie społecznym, pochodzeniu, dobrobycie.

Do wyboru do koloru

Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów produktów do włosów, klasyfikowanych w różnych kategoriach, począwszy od produktów tzw. „massmarketowych”, przez produkty fryzjerskie, tzw. dermokosmetyki, po specjalistyczne preparaty dostępne w kanale farmaceutycznym, a nawet leki, należące do grup leków typu OTC, czyli sprzedawanych bez recepty. Problemów z włosami jest wiele – są wynikiem różnych czynników. Każdemu pomaga coś innego, stąd tak wiele jest dostępnych na rynku preparatów. Dlaczego więc tak trudno znaleźć dobry kosmetyk, skąd ciągłe poszukiwania produktu, które spełni oczekiwania klienta?

Nieświadome błędy

Mimo tak ogromnego dostępu do informacji, rozkwitu środków masowego przekazu oraz Internetu, wiedza konsumentów na temat prawidłowej pielęgnacji włosów jest ciągle zbyt niska. Konsument, skarżąc się na brak skuteczności produktu, przeważnie popełnia błędy, często nieświadomie Pierwszym z nich jest nieprawidłowy dobór danego kosmetyku. Należy pamiętać, że każdy specyfik należy dobierać na innej zasadzie. Szampon wybiera się do typu skóry głowy, preparaty emulsyjne, maski, odżywki powinny być dostosowane do typu samej łodygi włosa. Preparaty do wcierania w skórę głowy dobiera się również do typu skóry głowy bądź jeśli są to produkty przeznaczone do zahamowania wzmożonego wypadania włosów – przede wszystkim pod uwagę należy wziąć źródło problemu.

Inne składniki aktywne potrzebne są do zahamowania wypadania włosów na tle hormonalnym, inne przy np. sezonowym wypadaniu włosów. Zadaniem szamponu jest oczywiście przede wszystkim oczyszczenie skóry głowy i włosów, usunięcie martwego naskórka, przygotowanie skóry głowy i łodygi na odżywienie w formie maski/wcierki.

Kremy, maski, olejki do włosów chronią przed przenikaniem szkodliwych substancji z otoczenia, zapobiegają utracie wewnętrznego nawilżenia łodygi, nadają włosom gładkość, blask. Odpowiedzialne są za zapobieganie puszeniu, elektryzowaniu się włosów, problemom z rozczesywaniem. Dostarczają łodydze włosa niezbędnych witamin i substancji odżywczych, kondycjonują. Produkty wcierane w skórę głowy mają odżywić korzeń włosa, poprawić zakotwiczenia włosów i mikrokrążenia skóry głowy, wzmocnić włosy od cebulek. Stanowią one bombę witaminową, zapewnią dobrą kondycję skórze głowy, a zdrowa skóra głowy jest warunkiem koniecznym dla prawidłowego wzrostu włosów.

Typy włosów

Wybierając dany kosmetyk do pielęgnacji włosów, należy również brać pod uwagę typ włosów oraz zasady postępowania z danym rodzajem Włosy normalne mają naturalny i zdrowy wygląd, są sprężyste, puszyste, błyszczące. Nie przetłuszczają się, nie rozdwajają na końcach, nie sprawiają problemów i nie wymagają żadnych dodatkowych starań. Ich pielęgnacja nie sprawia problemów, łatwo poddają się wszelkim zabiegom. Ten typ włosów przeważnie wymaga mycia co 2-3 dzień. Zaleca się stosowanie lekkich odżywek, szampon powinien podtrzymać ich naturalną wilgotność, regulować prawidłowe funkcjonowanie gruczołów łojowych, oczyszczać włosy, które wymagają żadnych dodatkowych zabiegów myjąco-pielęgnujących.

Przy włosach suchych, przy zbyt małej ilości sebum, woda szybko odparowuje i spada poniżej dopuszczalnego minimum. Zachwianie stopnia nawilżenia włosów może być wynikiem niewłaściwej pielęgnacji lub działania czynników zewnętrznych, takich jak wysoka temperatura, silne słońce czy zanieczyszczenia powietrza, chlorowana woda. Włosy mogą być suche również z natury, np. włosy kręcone. Takie włosy są sztywne, twarde, matowe, często łamliwe, a ich końcówki rozdwajają się.

Do rozdwajania się końcówek mogą ponadto przyczynić się: ocieranie włosów o ubranie, zaginanie włosów (przy nawijaniu na wałki, spinaniu czy ściąganiu gumką) – zbyt częste tapirowanie. Włosy suche i zniszczone są najcięższym przypadkiem, bowiem aby je zregenerować potrzeba systematycznej pielęgnacji, silnego odżywiania, obcięcia końcówek, lub radykalnej zmiany fryzury oraz dużej ilości poświęconego czasu. W pielęgnacji włosów suchych oraz zniszczonych istotne jest, aby stosować odżywkę do włosów oraz by należała ona do tej samej serii co używany szampon. W pielęgnacji włosów suchych zaleca się okresowe stosowanie masek do włosów, bardzo popularne olejowanie. Pielęgnacja polega na uzupełnieniu niedoboru wody poprzez stosowanie preparatów do włosów suchych i zniszczonych (zawierających: proteiny keratynowe, glicerynę, pantenol, kolagen, wyciągi z ziół), specjalnych odżywek, masek wzmacniająco-regenerujących, które można nakładać na włosy w formie rozgrzewającego kompresu. Działanie wyższej temperatury zwiększa bowiem wnikanie składników czynnych. W zależności od stopnia zniszczenia włosów stosuje się takie preparaty co kilka lub kilkanaście dni.  

Włosy tłuste na skutek gromadzenia się wody pod zbyt grubą powierzchnią sebum często są cienkie i wiotkie. Już kilka godzin po umyciu tracą puszystość, wyglądają na zaniedbane i brudne. Włosy przetłuszczające mają skłonność do łupieżu i wypadania. Przetłuszczanie się włosów najczęściej jest skutkiem zwiększonej produkcji tłuszczu – sebum przez gruczoły łojowe, których na głowie mamy około 125 000. Proces ten może zostać przyspieszony przez: stres, pocenie się, złą dietę, zmiany hormonalne, podczas których sebum zatyka pory skóry, uniemożliwiając jej normalne oddychanie, co w efekcie obciąża łodygę włosa.

Prawdopodobnymi czynnikami etiologicznymi łojotoku są zakażenia drożdżakami, głownie Pityrosporum Ovale. Często więc wzmożonemu przetłuszczaniu włosów i skóry głowy może towarzyszyć problem łupieżu. 

W prawidłowej pielęgnacji powinno się używać preparatów stworzonych specjalnie do skóry z łojotokiem, które działają przeciwbakteryjnie, ale łagodnie i delikatnie – należy uregulować przetłuszczania się skóry głowy. Najlepiej jest nie nakładać odżywek u samej nasady włosów i stosować  preparaty przeznaczone wyłącznie do włosów przetłuszczających się. Leczenie jest trudne i długotrwałe. Przy stylizacji i modelowaniu tego typu włosów, które mają tendencję do opadania, powinniśmy wybierać preparaty takie, które nadają czuprynie puszystości i podniosą ją u nasady, mają działanie lekko wysuszające – np. lakiery, pianki. Najlepiej jest nie nakładać odżywek u samej nasady włosów i stosować  preparaty przeznaczone wyłącznie do włosów przetłuszczających się.

Niejednokrotnie problem przetłuszczania się włosów związany jest paradoksalnie z suchością skóry głowy, która w wyniku braku wody, chcąc ją zastąpić, produkuje większą ilość sebum. Dlatego też tak istotne jest, aby stosować produkty nawilżające, nie odtłuszczać skóry głowy przez np. zbyt częste jej mycie bądź stosowanie zbyt silnych preparatów.

Włosy mieszane, podobnie jak cera mieszana, są dość kłopotliwym rodzajem włosów. Są to włosy przetłuszczające się u nasady, natomiast suche i łamliwe na końcach. Przyczyną takiego stanu jest przede wszystkim częste stosowanie silnych środków chemicznych, takich jak utrwalacze czy rozjaśniacze, a także zbyt rzadkie strzyżenie. Zaleca się stosowanie szamponów przeznaczonych do włosów przetłuszczających się, a odżywek do włosów suchych, łamliwych, zniszczonych – zgodnie z zasadą doboru kosmetyków do włosów. Odżywki nie wolno wcierać w okolice skóry głowy. Zawarte w niej składniki nawilżające spowodowałyby zwiększone wydzielanie sebum. Odżywkę należy wcierać w końce pasm bardzo starannie, a po określonym czasie spłukać ją przy pomocy chłodnej wody (dzięki temu łuski zostaną zamknięte, a wilgoć zatrzymana we wnętrzu włosa).

Regularność kluczem sukcesu

Kolejnym najczęściej popełnianym błędem jest brak systematyczności. Konsument często stosuje dane kosmetyki z doskoku, skupiając się na wskazaniach do stosowania danego preparatu, nie zwracając uwagi na to, że potrzebny jest czas, by faktycznie dany produkt mógł udowodnić swoją skuteczność. Przykładem takiej sytuacji jest walka z wzmożonym wypadaniem włosów. Biorąc pod uwagę cykl życia włosa, preparaty takie powinny być stosowane codziennie, przez okres minimum 3 miesięcy, aby trafić do każdego włosa będącego w fazie wzrostu, bo tylko w tej fazie włos posiada swoją żywą część.

Odnaleźć swój ideał

Pomimo znajomości podstawowych zasad doboru kosmetyków do włosów, posiadania danego typu włosów, wytycznych postępowania, jak nawet tak świadomy klient może znaleźć produkt przeznaczony specjalnie do jego typu włosów oraz skóry głowy? Najlepszym rozwiązaniem jest dokładne zagłębienie się w informacje producenta zawarte na opakowaniu oraz poznanie podstawowych informacji dotyczących samego składu danego preparatu kosmetycznego. Nie chodzi tutaj o znajomość wszystkich składników kosmetycznych, nowe surowce powstają na całym świecie praktycznie każdego dnia, więc posiadanie tak obszernej wiedzy jest wręcz niemożliwe. Znając jednak podstawowe informacje dotyczące składu, właściwości danych typów substancji można ocenić, jakie właściwości kosmetyczne będzie miał dany produkt.

Często w kosmetykach stosuje się kondycjonery, które mogą być ukryte pod nazwą (Poly)Quaternium bądź silikony – np. Cyclomethicone, Cyclopentasiloxane, Dimethicone. Te drugie, ze względu na swoje pochodzenie i zdolność do kumulowania, nie są dobrze postrzegane przez konsumentów, nie zaleca się stosować ich przy włosach cienkich, delikatnych, skłonnych do przetłuszczania. Lista substancji, które mogą znaleźć się wyrobie kosmetycznym, jest bardzo długa, jednak dzięki sprawdzonym źródłom informacji stosunkowo łatwo można odnaleźć, który składnik jakie spełnia funkcje w wyrobie kosmetycznym. Dzięki temu konsument może prześledzić skład wyrobu i dobrać ten który fatycznie, potencjalnie będzie mu służył najlepiej.

Najważniejsze jest zaufanie

Świadomy klient, ale także ten, który bardziej intuicyjnie wybiera kosmetyki, jest największym wyzwaniem dla producenta. Zadowolony z wybranego produktu klient, to klient, który staje się klientem lojalnym, wiernym marce, dzięki któremu producent może liczyć na dobry marketing szeptany, a jak wiadomo jednym z powodów, przez które konsument sięga po kosmetyki jest ich rekomendacja najbliższego otoczenia, rodziny, znajomych.

Jak więc zdobyć lojalnego klienta? Jednym z wyznaczników będzie skuteczność działania danego produktu. Producent musi znaleźć złoty środek między stworzeniem kosmetyku o wysokiej efektywności a kosztami jego wytworzenia. Konsument chce produktu dobrze działającego, ale chce zapłacić za niego jak najmniej. Z jednej strony producent powinien więc sięgać po surowce posiadające potwierdzoną badaniami skuteczność działania, z drugiej wie, że właśnie surowce posiadające skomplikowane, innowacyjne badania będą miały ukryte je w cenie surowca.

Konsument nastawiony na rezultaty

Tworząc recepturę, to właśnie producent musi zapewnić kosmetykowi podstawowe jego działanie. W szamponach do włosów głównymi składnikami będą detergenty, które odpowiedzialne są za oczyszczanie włosów i skóry głowy. Wiedząc jednak, że często konsument uznaje ten produkt za najważniejszy w pielęgnacji włosów, powinien on też dobrze działać na same włosy, kondycjonować je.

Tu powstaje kolejne wyzwanie dla producenta. Składniki kondycjonujące, natłuszczające, oleje nie mogą być dodane w znacznej ilości do szamponu, gdyż produkt ten w najłatwiejszym przełożeniu będzie mył sam siebie, a nie nasze włosy i skórę głowy. Dodatkowo zbyt dużej ilości składników natłuszczających baza detergentów nie zsolubilizuje, czyli po prostu nie uciągnie mocno obciążonej receptury.  

Coraz popularniejsze stają się więc różnego rodzaju oleje przekształcone technologicznie w formę rozpuszczalną w wodzie, stosowanie czwartorzędowych kondycjonerów mających za zadanie również np. ułatwić rozczesywanie włosów, wygładzić ich powierzchnię, tworząc tak naprawdę kosmetyki typy 2w1. To właśnie w szamponach do włosów, które na skórze głowy i włosach są stosunkowo najkrócej, najtrudniej jest pokazać skuteczność działania. Produkty pozostające na włosach przez określony czas – maski do włosów, odżywki – to te produkty, przy których zdecydowanie szybciej konsument zauważy skuteczność działania wyrobu gotowego. Kondycjonujące działanie składników kosmetyku, kwaśne pH produktu, zmniejszenie ładunku elektrycznego ładunku na włosach pozwala klientowi zauważyć efekt natychmiastowy działania kosmetyku, którego klient oczekuje od produktu. Włosy stają się lśniące, nie puszą się, łatwo się rozczesują, stają się miękkie w dotyku. Niezależnie więc od zastosowania składników aktywnych pod dane wskazania, efekt na włosach zauważalny może być już po pierwszym użyciu, co zachęci konsumenta do regularnego stosowania danego preparatu.

Moda na „eko”

Producent kreując nowe formulacje kosmetyku, musi podążać za aktualnymi trendami, oczekiwaniami klientów. Przykładem są kosmetyki typu „free from…”. Niezależnie od własnych przeświadczeń, wiedzy, doświadczenia producent musi ciągle monitorować oczekiwania klienta względem produktu. Od kilku lat istnieje trend na kosmetyki bez detergentów siarczanowych, bez parabenów, bez silikonów, barwników. Internet aż huczy od negatywnych opinii na temat tych surowców, często niepopartych wiedzą merytoryczną.

Konsumenci jednak chłoną te informacje bardzo szybko, sprawdzając przy wyborze kosmetyku, czy dany składnik znajduje się w produkcie. Producent musi więc nadążać, poszukiwać skutecznych nowych konserwantów, zamienników silikonów pochodzenia naturalnego, delikatnych detergentów, eliminować te surowce, zapewniając bezpieczeństwo stosowania produktu, a jednocześnie podtrzymując skuteczność działania.

Cały artykuł jest dostępny w nr 6/2017 dwumiesięcznika "Przemysł Farmaceutyczny".